ELEKTRIZITATEA-LABURPENA
KORRONTEAREN ERABILERA
Energia elektrikoa funtsezkoa da gure bizitzetan eta energia hori eraldatu egiten da.
Korronte elektrikoa bost efektu motetan erabil daiteke: termikoa, argi-efektua, magnetikoa, makenikoa eta kimikoa.
1.EFEKTU TERMIKOA
Energia elektrikoa funtsezkoa da gure bizitzetan eta energia hori eraldatu egiten da.
Korronte elektrikoa bost efektu motetan erabil daiteke: termikoa, argi-efektua, magnetikoa, makenikoa eta kimikoa.
1.EFEKTU TERMIKOA
- Hari batetik korronte elektrikoa igarotzen denean, haria berotu egiten da (Joule efektua). Joule efektua energia elektrikoa energi termiko (bero) bihurtzea da. Joule efektuak ondorio kaltegarriak eta positiboak ditu. Kaltegarriak dira energia elektrikoa bero bihurtzen denean korrontea daramaten hariak berotu egiten direla, adibidez ordenagailuaren mokroprozesadoreetan. Eta postiboak sorturiko beroa zerbitzua emateko erabiltzen dela, adibodez etxeetan txogorgailua erabiltzerakoan.
2.ARGI EFEKTUA
Orain dela mende batera arte, gizakian argi naturala edo erregaiak erretzean sorturiko argia erabiltzen zuten. Orain argi artifiziala elektrizitatetik ateratzen da.
Orain dela mende batera arte, gizakian argi naturala edo erregaiak erretzean sorturiko argia erabiltzen zuten. Orain argi artifiziala elektrizitatetik ateratzen da.
- Goritasun-lanparak: Metalak asko berotzen direnean, goritu egiten dira; hau da, argia igortzen dute.
2.Lanpara fluoreszenteak: Kontsumo txikiko lanparak dira. Bertan gas bat ionizatzen da, gas horrek elektroiak askatzen ditu eta elektroiek argi ultramorea igortzen dute. Argi horrek talka egiten du lanpararen hormekin, eta hormak substantzia fluoreszente batez estalota daudenez, argi ikusgai igortzen da.
Kontsumo txikiko lanpara batek potentzia elektriko bereko goritasun-lanpara batek baino bost aldiz argi gehiago igortzen du.
Kontsumo txikiko lanpara batek potentzia elektriko bereko goritasun-lanpara batek baino bost aldiz argi gehiago igortzen du.
3.LED diodoak: Elektroiak energia-maila batetik bestera erortzeko dira etea energia-aldea argi moduan igortzen dute. Dioadoak goritsaun-lanprak edo lanpara fluoreszenteak baino asko ere eraginkorragoak dira, baina egun garestiak dira etxe eta bulegoetan argi.iturri gisa erabiltzeko.
3.KORRONTEAREN EFEKTU MAGNETIKOA
Korronte elektriko batek gertu dagoen iparrorratz baten orratza higiarazten eta magnetismoak elektrizitatea ere sortzen du.
Korronte elektrikoak imanen antzera jarduten du: erakarpen eta aldaparen-indarrak eragiten dizkie beste iman edo beste korronte elektriko batzuei.
Oesrted eta Faraday fisikarien lanei esker, imanak higituz elektrizitatea sortu ahal izan zen. Gaur egun, efektu magnetiko hori zentral elektrikoetan baliatzen da, eguneroko jardunean erabiltzen dugun elektrizitatearen zati handi bat sortzeko.
Korronte elektriko batek gertu dagoen iparrorratz baten orratza higiarazten eta magnetismoak elektrizitatea ere sortzen du.
Korronte elektrikoak imanen antzera jarduten du: erakarpen eta aldaparen-indarrak eragiten dizkie beste iman edo beste korronte elektriko batzuei.
Oesrted eta Faraday fisikarien lanei esker, imanak higituz elektrizitatea sortu ahal izan zen. Gaur egun, efektu magnetiko hori zentral elektrikoetan baliatzen da, eguneroko jardunean erabiltzen dugun elektrizitatearen zati handi bat sortzeko.
4.KORRONTEAREN EFEKTU MEKANIKOA. MOTOR ELEKTRIKOA
Korronte elektrikoak imanen antzera jarduten duenez, korronte elektriko batetik gertu imanak jartzen baditugu, higidura sor dezakegu. Horixe gertatzen da motor elektrikoetan: haril batetik korronte elektrikoa igaroarazten da, eta korronte horrek iman baten antzera jarduten du; harilaren aldamenean imanak jartzen baditugu, harila biratu egingo da, eta horrenbestez, motorraren ardatza ere bai. Higidura hori engranajeen eta beste mekanismo batzuen bidez transmiti daiteke, higidura lineala sortzeko, biratzeko, etab.
Etxetresna elektrikoetan, lanabes elektrikoetan... erabiltzen da.
Korronte elektrikoak imanen antzera jarduten duenez, korronte elektriko batetik gertu imanak jartzen baditugu, higidura sor dezakegu. Horixe gertatzen da motor elektrikoetan: haril batetik korronte elektrikoa igaroarazten da, eta korronte horrek iman baten antzera jarduten du; harilaren aldamenean imanak jartzen baditugu, harila biratu egingo da, eta horrenbestez, motorraren ardatza ere bai. Higidura hori engranajeen eta beste mekanismo batzuen bidez transmiti daiteke, higidura lineala sortzeko, biratzeko, etab.
Etxetresna elektrikoetan, lanabes elektrikoetan... erabiltzen da.
5.KORRONTEAREN EFEKTU KIMIKOA
Korronte elektriko objetu metakikoak beste metal baten geruza fin batez estaltzeko aprobetxatu daiteke. Teknika horri galvanoplastia esaten zaio.
Galvanizatuak hainbat funtzio ditu:
Korronte elektriko objetu metakikoak beste metal baten geruza fin batez estaltzeko aprobetxatu daiteke. Teknika horri galvanoplastia esaten zaio.
Galvanizatuak hainbat funtzio ditu:
- Gainazal metalikoak korrosiorik bastea.
- Pieza metaliko bat estalki erakargarrie batez apaintzea. Kobrea, zilarra...
- Propietate elektrikoak edo oprtikoak hobetzea.
Motorreko osagarri asko kromatuta daude, itxura metalikoa emateko.